Дэлхийн усны өдөр 2009

Дэлхийн усны өдөр 2009

Энэ долоо хоногийн амралтын өдрүүдээр нилээн чухал өдрүүд болж өнгөрөх нээ, эдгээрийн нэг нь Дэлхий усны өдөр-2009 буюу 3-р сарын 22-ны өдөр билээ. Анх 1992 оноос Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Хүрээлэн буй орчин, Хөгжлийн тухай Бразилийн Рио-дэ Жанеиро хотноо болсон олон улсын хурлаас энэ өдрийг тэмдэглэх уриа гарч, амьдралын амин дэм болсон усны хэрэглээг зүй зохистой болгох, хамгаалах талаар олон нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, боловсрол олгох зэрэг устай холбоотой олон асуудлуудыг шийдэх зорилтууд тавьсан билээ.

Энэ жил "Хил дамнасан ус" нэрээр "Хамтын хэрэглээ-Хамтын боломж" сэдвийн доор энэ өдрийг зохион байгуулж байгаа бөгөөд Ус, Цаг уурын Хүрээлэнгийн Ус судлалын секторын эрхлэгч Др Г.Даваа-гийн “Хилийн ус ба хамтын боломж” нийтлэлийг хүргэж байна.

Дэлхийн усны өдөр - 2009 оны 3 дугаар сарын 22
“Хилийн ус ба хамтын боломж”
Ус судлалын секторын эрхлэгч Др Г.Даваа

Энэ онд Дэлхийн усны өдрийг “Хилийн ус ба хамтын боломж” хэмээх уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлэхэд улс, орнуудын хил, нутаг дэвсгэрийг дамжин урсах хилийн усны нөөцийг хамтран зохистой ашиглах, хамгаалахад гол анхаарлыг хандуулах, хамтын оролцоог нэмэгдүүлэхийг чухалчилж байна.

Дэлхийн хүн амын 40 орчим хувь нь 2 ба түүнээс олон орны нутаг дэвсгэрийг хамран орших гол мөрөн, нуурын сав газарт оршин сууж байна. Дэлхийн хуурай газрын бараг тэн хагасыг эзлэх хилийн 263 гол мөрөн, нуурын сав газар 145 орны нутаг дэвсгэрийг хамарна. Энэхүү сав газарт асар их хэмжээний усны нөөц улс орнуудын хил, гол мөрөн, газар доорх уст давхаргаар дамжин бидэнд үл мэдэгдэм, аниргүйхэн урсана.

Усны нөөц, ашиглалтын асуудалд
Улс орны Засгийн газар бүр хүн амыг эрүүл орчинд сайн сайхан, аз жаргалтай амьдрах нөхцөлийг хангахын төлөө чармайна. Хүн ам, эдийн засаг хөгжихийн хэрээр цэнгэг усны хэрэглээ, хэрэгцээ улам бүр өснө.

Манай Дэлхий дээр хүн бүрт х а н г а л т т а й хэмжээний цэнгэг усны нөөц бий боловч, энэ нөөц нутаг дэвсгэрээр туйлын жигд бус тархацтай хийгээд усны нөөцийн зүй зохистой менежмент ихэнх нутагт хангалтгүй байна.

Дэлхийн зарим бүс нутагт цэнгэг ус хот суурин, үйлдвэр, ХАА-н хаягдал усаар бохирдож, нөөц нь хомсдох шалтгаан болж байна. Өдөр тутам дэлхийн хүн ам ахуйн 2 сая тонн бохир ус цэнгэг усны эх үүсвэрт цутган, бохирдуулж байна.

Өнөөдөр Дэлхийн олон оронд цэнгэг усны хомсдол нүүрлэж, цаашид энэ байдал улам бүр гүнзгийрэх хандлагатай байна. 2025 оны үед Дэлхийн 1800 сая хүн цэнгэг усны онцгой гачигдалтай, дэлхийн хүн амын гуравны нэг нь гачигдалтай нөхцөлд амьдрах хандлагатай байгаа ажээ.

Дэлхийн зарим бүс нутагт цэнгэг ус хот суурин, үйлдвэр, ХАА-н хаягдал усаар бохирдож, нөөц нь хомсдох шалтгаан болж байна. Өдөр тутам дэлхийн хүн ам ахуйн 2 сая тонн бохир ус цэнгэг усны эх үүсвэрт цутган, бохирдуулж байна.

Хөгжиж буй орнуудад үйлдвэрийн нийт бохир усны 70 орчим хувийг цэвэрлэгээгүйгээр ашиглаж болохуйц усны эх үүсвэрт хаяж байна. 1900-гаад оноос хойш дэлхийн цэнгэг усны нөхөн сэргэх нөөцийн нэгэн хэсэг болох намгийн хэмжээ 50 орчим хувиар хорогджээ. Уур амьсгалын өөрчлөлт усны нөөц, горимд зайлшгүй нөлөөлөх учраас түүнд зохицсон менежментийг явуулах шаардлага тулгарч байна. Агаарын температур нэмэгдэж, хур тунадасны орон зай, цаг хугацааны хуваарилалт өөрчлөгдсөнөөс шалтгаалан их үер, ган, зуд зэрэг устай холбоотой байгалийн гамшгийн давтагдал, хамрах хүрээ олон бүс нутагт нэмэгдэж байна. Цэнгэг усны дийлэнх нөөцийг агуулах өндөр уулсын мөстөл мөсөн гол, хур цас, туйлын мөс хайлж байна. Бид хил дамнан урсах гол мөрөн, газар доорх усны нөөцийг зохистой ашиглах, хамгаалах хамтын үйл ажиллагааг өрнүүлж, хөрш орнуудтайгаа хамтран хариуцлагыг хүлээж, өнөө ба хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх хамтын боломжийг бүрдүүлэхийг Та бүхнээс уриалж байна. ... (үргэлжлэлийг эндээс үзнэ үү)


Эх сурвалж: Ус, Цаг уурын хүрээлэн